Rojan Mamo
Türkiye, PKK ile uzun yıllara yayılan çatışma döneminin ardından bir kez daha barış ve çözüm süreci arayışlarını gündemine aldı. 2012’de başlayan ve 2015’te sona eren çözüm sürecinin ardından güvenlik merkezli politikalara geri dönülse de, son dönemde “Terörsüz Türkiye” söylemi eşliğinde diyalog ve müzakere adımlarının yeniden gündeme geldiği görülüyor. Örgütün silah bırakma ve fesih yönündeki açıklamaları da sürece dair beklentileri artırdı.
Kürt diline ve folklorüne yönelik yasaklar ise uzun süredir Türkiye’deki Kürt meselesinin çözüm tartışmalarının merkezinde yer alıyor. 12 Eylül 1980 askeri darbesinin ardından Kürtçe konuşmak tamamen yasaklanmış, 1991’de bu yasak kaldırılmış olsa da kamusal alanda birçok sorun devam etmişti. Anadilde eğitim hakkı ise 2013-2015 yıllarındaki çözüm sürecinin temel konularından biri olmuştu. Bu dönemde ilk resmî Kürtçe televizyon kanalları da kurulmuştu.
Şerefhan Ciziri
Kürt Dil Platformu Sözcüsü Şerefhan Ciziri, kurulan televizyon kanallarının Kürt diline hizmet etmek yerine propaganda aracına dönüştüğünü savundu. Dilin, bir toplumu bir arada tutan en önemli bağ olduğunu vurgulayan Ciziri, “Tarihleri, sembolleri yasaklanmış bir milletin ortak değerlerini korumadaki en önemli unsur dildir. Dolayısıyla dil sorunu siyasal bir mesele değil, temel bir haktır” dedi.
Ciziri, dil sorununu çözmeden barışın mümkün olmadığını belirterek şunları söyledi: “Türkiye’deki asimilasyon politikalarının başarısız olması Kürt meselesinin temelini oluşturdu. 1924 yılından itibaren Kürtler anayasal olarak reddedildi, ancak bütün bu politikalara rağmen dillerini korudular. Barış sürecinin samimiyet testi ana dil hakkıdır. Anayasal güvence sağlanmadan, anadilde eğitim ve resmi dil statüsü verilmeden bu sorun çözülemez. Avrupa’da ve birçok ülkede birden fazla resmi dil kullanılıyor. Kürt dil kurumu kurulmasıyla birçok sorun çözülebilir, Kürtçenin gelişmesine katkı sağlanabilir.”
Ramazan Arı
Şeyh Said ve Dava Arkadaşları Derneği Başkan Yardımcısı Ramazan Arı ise tarihle yüzleşmenin önemine dikkat çekti. Yeni bir çözüm sürecinde Şeyh Said ve Seyit Rıza’nın mezar yerlerinin bulunacağına inandıklarını ifade eden Arı, somut adımlar atılmaması durumunda sürecin hedeflerine ulaşamayacağını vurguladı.
“Bu süreç yalnızca terörü sonlandırma süreci olarak tanımlanamaz” diyen Arı, “Kürtlerin etnik kimliği ve Alevilerin inanç kimliği bağlamında son yüzyılda yaşadığı mağduriyetlerin giderilmesi, yeni bir toplumsal sözleşmenin oluşturulması gerekir. Toplumsal hafızayla yüzleşmeden başarıya ulaşılamaz” ifadelerini kullandı. Arı, siyasal hakların tanınmasının tarihsel adaletin sağlanması ve geçmişteki yaraların iyileştirilmesi açısından önemli bir adım olacağını belirtti.
