Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV) Cumartesi Anneleri’nin 967. hafta buluşmasının polis tarafından engellenmesine yönelik gözlemlerini ve polis müdahalesi sırasında yaşanan hak ihlallerini içeren bir rapor yayınladı.
TİHV yayınladığı rapora göre Cumartesi Anneleri ve hak savunucularının Galatasaray Meydanı’na yürümeleri, İstiklal Caddesi üzerinde oluşturulan beş “güvenlik çemberi” ile engellendi. Aralarında 71 yaşındaki kayıp yakını Hanife Yıldız ile 72 yaşındaki kayıp yakını Mikail Kırbayır’ın da bulunduğu 20 kişi kelepçelenerek gözaltına alındı. Multiple Skleroz (MS) hastası olan Doğan Özkan dahil üç hak savunucusuna ters kelepçe yapıldı. Bir gözlemci, “Genel Bilgi Toplama (GBT)” uygulamasına maruz bırakıldı.
Cumartesi Anneleri’nin 700.haftadan beri eylemleri engelleniyor
Cumartesi Anneleri’nin zorla kaybedilen yakınları için adalet ve hakikat talebiyle 1995 yılından bu yana her hafta bir araya geldikleri Galatasaray Meydanı’nda buluşmaları, 25 Ağustos 2018 tarihindeki 700. buluşmalarına yapılan polis müdahalesinden bu yana engelleniyor. Anayasa Mahkemesi’nin, 700. hafta buluşmasına yönelik polis müdahalesinin toplantı ve gösteri özgürlüğünün ihlali anlamına geldiğine hükmeden iki ayrı kararı da durumu değiştirmedi.
Galatasaray Meydanı’na çıkmak isteyen kayıp yakınları ve hak savunucuları, Beyoğlu Kaymakamlığı’nın yasaklama kararları gerekçe gösterilerek engellenip gözaltına alınıyor ve her hafta işkence ve diğer kötü muamele eylemlerine maruz bırakılıyor.
Türkiye İnsan Hakları Vakfı, Hakikat Adalet ve Hafıza Çalışmaları Derneği (Hafıza Merkezi), Uluslararası Af Örgütü Türkiye Şubesi ve Medya ve Hukuk Çalışmaları Derneği (MLSA), kayıp yakınlarına yönelik engellemeleri her cumartesi gözlemleyip raporlaştırıyor.
TİHV: Polis “İşkence ve diğer kötü muamele yasağı” uygulamasına aykırı davranıyor
TİHV yayınladığı gözlem raporunda öne çıkan bazı tespitleri ise şöyle sıraladı;
- Cumartesi Anneleri’nin/İnsanları’nın hakikat ve adalet taleplerini dile getirmek için buluşma mekanı haline getirdikleri Galatasaray Meydanı, meydana yakın noktalar ve meydana çıkan bazı sokaklara saatler önce polis ekipleri konuşlandırıldı.
- Halihazırda bariyerler ile çevrili olan Galatasaray Meydanı etrafında buluşma saatinden önce kalkanlı çevik kuvvet polisleri ile bir engel daha oluşturuldu.
- Cumartesi Anneleri/İnsanları’nın buluşmasına yönelik müdahale öncesinde ya da sırasında meydan ve meydana yakın noktalarda ilk yardım aracı bulundurulmadı.
- Beyoğlu Kaymakamı Can Aksoy, Beyoğlu İlçe Emniyet Müdürlüğü’nün Cumartesi Anneleri/İnsanları’nın 967. hafta buluşmasının yasaklanması talebine 6 Ekim 2023 tarihinde “Olur” verdi. Yasaklama kararını dayanak olarak gösteren polis, Cumartesi Anneleri/İnsanları’na İstiklal Caddesi üzerinde beş farklı noktada müdahale etti.
- İstiklal Caddesi üzerinde oluşturulan iki farklı “güvenlik çemberi” ile ablukaya alınan Cumartesi Anneleri/İnsanları ve hak savunucularının yalnızca bir kısmına “Dağılın” anonsu yapılmasına rağmen dağılmaları için herhangi bir imkan sağlanmadan, aralarında 12 Eylül 1980 askeri darbesinin ardından 13 Eylül 1980’de Ardahan’ın Okçu Köyü’ndeki evinden güvenlik güçleri tarafından gözaltına alındıktan sonra kaybedilen ve işkence sonucu öldüğü Meclis İnsan Hakları İnceleme Alt Komisyonu’nun raporu ile de ortaya konulan Cemil Kırbayır’ın kardeşi Mikail Kırbayır (72 yaşında) ile 23 Şubat 1995’te İzmir’de gözaltında kaybedilen 19 yaşındaki Murat Yıldız’ın annesi Hanife Yıldız’ın (71 yaşında) da bulunduğu 20 kişi kelepçelenerek gözaltına alındı.
- Polis, “işkence ve diğer kötü muamele yasağı”na aykırı olarak aralarında MS hastası Doğan Özkan’ın da olduğu üç hak savunucusuna ters kelepçe yaptı.
- Bir polis amirinin talimatı üzerine gözaltı yapmaya başlayan üç kadın polis memuru, 21 Kasım 1980’de İstanbul’da gözaltına alındıktan sonra kaybedilen Hayrettin Eren’in kardeşi İkbal Eren’i, “güvenlik çemberi” içerisinde kollarından sürükleyerek gözaltına almak istedi.
- TİHV gözlemcisini, İstiklal Caddesi üzerinde durduran üç polis, gözlemciye GBT yaptı. Gözlemcinin kurumunu, gözlem yapma yetkisini ve gözlem kriterlerini sorgulayan polisler, gözlemcinin kimliğinin fotoğrafını çekerek WhatsApp grubu olduğu düşünülen bir grupta paylaştı. Gözlemciye kimliği sekiz dakika sonra verildi.
- Gözaltına alınan Cumartesi Anneleri/İnsanları ve hak savunucuları, yalnızca bir tanesinin havalandırmasının açık olduğu öğrenilen gözaltı araçlarında ortalama 2 saat 38 dakika tutuldu.
- Gözaltına alındıktan sonra Bakırköy’de bulunan Dr. Sadi Konuk Eğitim ve Araştırma Hastanesi’ne götürülen 13 kişi, havalandırması olmayan ve motor ısısının araç içine verildiği gözaltı aracında toplamda 2 saat 10 dakika tutuldu.
- Gözaltına alınan Cumartesi Anneleri/İnsanları ve onlara eşlik eden hak savunucuları, ifade işlemleri sonrasında ikinci sağlık kontrolü için iki grup halinde Galatasaray Meydanı’na uzak iki farklı hastaneye götürüldü ve gözaltına alındıktan yaklaşık beş saat sonra bu hastanelerden serbest bırakıldı.
- Cumartesi Anneleri’nin/İnsanları’nın 967. hafta buluşmasına yönelik hukuksuz polis müdahalesinin Galatasaray Meydanı ve çevresinde hayatın olağan akışını, yaya-araç trafiğini ve bölge esnafının çalışmasını olumsuz etkilediği gözlemlendi.
