Uluslararası Adalet Divanı (UAD) İsrail’in Gazze’nin güneyindeki Refah’taki askeri saldırısını durdurması gerektiğine karar verdi
UAD, Gazze’deki Filistinliler için “büyük bir risk” teşkil ettiğine işaret ettiği dönüm noktası niteliğindeki bir kararla İsrail’in Refah’a yönelik saldırısını durdurmasını istedi.
Mahkeme 2’ye karşı 13 oyla aldığı “ihtiyati tedbir” kararında, İsrail’in, Gazze’nin güneyinde yerinden edilmiş yaklaşık bir milyon insanın son sığınağı olan Refah’a yönelik “askeri saldırısını derhal durdurması” gerektiğini bildirdi.
Güney Afrika’nın açtığı bir soykırım davasında mahkemenin bugüne kadar verdiği en sert karar olan bu kararın, Gazze’de yedi aydır devam eden savaş nedeniyle İsrail üzerindeki baskıyı arttırması kesin.
Hamas ve Filistin Yönetimi kararı memnuniyetle karşılarken, İsrailli bir bakan savaşı durdurmanın İsrail’in “varlığına son vermesi” anlamına geleceğini söyledi.
Güney Afrika kararı “çığır açıcı” olarak nitelendirdi. AB’nin en üst düzey diplomatı Avrupa’nın İsrail’i desteklemek ile “hukukun üstünlüğü kurumları” arasında bir seçim yapmak zorunda kalacağını söyledi.
Yargıçlar ayrıca İsrail’in Refah sınır kapısını yardım için açmasını ve Filistinlilerin bir grup olarak “fiziksel yıkımına” yol açacak herhangi bir eylemden kaçınmasını istedi.
Yargıçlar, İsrail’in reddettiği soykırım iddialarının araştırılması ve kanıtların korunması için gerçekleri ortaya çıkaracak kişilerin Gazze’ye girmesine izin verilmesi gerektiğini yönünde de görüş bildirdiler.
Lahey’de kararı okuyan mahkeme başkanı Lübnanlı Nawaf Salam, Güney Afrika’nın acil talebi üzerine Gazze’deki “olağanüstü vahim” olayların yeni bir kararı gerektirdiğini açıkladı.
Yargıç Salam, “İsrail’in üstlendiğini beyan ettiği tahliye çabalarının ve ilgili tedbirlerin” Refah’taki Filistinliler için “büyük riski hafifletmek için yeterli olduğuna ikna olmadıklarını” söyledi.
İsrail’in “tahliye sürecinde halkın güvenliğine ilişkin yeterli bilgi vermediğini” de kaydetti.
İsrail karara uyacak gibi görünmüyor
15 yargıçtan oluşan mahkeme heyeti, Güney Afrika’nın İsrail’in Gazze’nin tamamında ateşkes ilan etmesi yönündeki son dakika talebini kabul etmedi.
Şehrin derinliklerine doğru ilerleyen ve Gazze genelindeki bombardımanını yoğunlaştıran İsrail’in Refah kararına uyması pek olası görünmüyor.
ABD ve diğer dünya güçlerinin geniş çaplı bir kara harekâtına girişmemesi yönündeki yoğun baskılarına rağmen askerler 7 Mayıs’ta Refah’a girdi.
Güney Afrika, daha önce İsrail’in soykırımı önlemesi için daha muğlak emirlere yol açan bir davada 15 Mayıs’ta yeni bir talepte bulundu.
Geçen haftaki duruşmalarda mahkemeye Refah’ın, Gazze’nin bir insan yaşam alanı olarak “tamamen yok edileceği” bir “son oyunun” parçası olduğunu yönünde görüş bildirdi.
İsrail ise Refah’a “Hamas’ın askeri kalesini” düşürmek için girdiğini ve mahkemeye “herhangi bir devletin de aynısını yapacağını” savundu.
Mahkeme, Refah’taki saldırı ve “zaten son derece savunmasız olan Filistinli nüfusun tekrar tekrar büyük ölçekte yerinden edilmesi” nedeniyle durumun önceki kararlarından bu yana değiştiğini söyledi.
İsrail ve Ugandalı yargıçlar muhalif kaldı
Mahkeme 18 sayfalık kararında, yargıçlar soykırım konusunda karar vermeden önce Filistinlilerin haklarının zarar görmesinin “gerçek ve yakın bir risk” olduğunu söyledi.
İsrail tarafından atanan Aharon Barak ve Uganda’dan Julia Sebutinde karara muhalif kalan tek yargıçlar oldu.
Yargıç Barak, mahkemenin harekete geçmesi için “büyük baskı” altında olduğunu ancak “siyasi, askeri ya da kamu politikası sorunlarının canını sıkamayacağını” söyledi.
Mahkemenin “saldırıyı” durdurma kararını, İsrail’in tüm askeri operasyonları sona erdirmek zorunda olmadığı ve Refah’ta hala savunma amaçlı eylemlerde bulunabileceği şeklinde yorumladı.
Yargıç Sebutinde, mahkemenin İsrail’in birçok cephede karşı karşıya olduğu tehditleri “daha geniş bir bağlamda” değerlendirmesi gerektiğini söyledi.
Alman yargıç Georg Nolte, mahkemenin “sınırlarını aşmaması” gerektiği uyarısında bulunurken “önemli ölçüde tereddütle” mahkemeye katıldığını bildirdi.
“Fiili ateşkes kararı” değerlendirmesi
Güney Afrika Dışişleri Bakanlığı yetkilisi Zane Dangor ise mahkemenin kararını memnuniyetle karşılarken kararın “fiili bir ateşkes çağrısı” olduğunu söyledi.
Dangor, “Bu karar, İsrail’in Gazze’nin herhangi bir bölgesindeki askeri harekatını durdurmasından ilk kez açıkça bahsedildiği için çığır açıcıdır” dedi.
UAD davası, Lahey’de faaliyet gösteren Uluslararası Ceza Mahkemesi’nde İsrail ve Hamas liderleri hakkında yürütülen soruşturmadan ayrı bir dava.
UCM başsavcısı Kerim Han, İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu ve Savunma Bakanı Yoav Gallant ile Hamas liderleri Yahya Sinwar, Muhammed Deif ve İsmail Haniye hakkında tutuklama emri çıkarılmasını istiyor. (Ajans Bizim)
