Bangladeş’in Nobel ödüllü Muhammed Yunus’u, eski Başbakan Şeyh Hasina’nın kitlesel bir ayaklanmanın ardından istifa edip ülkeden kaçmasının ardından ülkenin geçici hükümetine başkanlık edecek. 

Duyuru Cumhurbaşkanı Muhammed Şahabuddin’in basın sekreteri Joynal Abedin’den geldi. 

Öğrenci protestolarının liderleri, ülkenin üç askeri biriminin şefleri, sivil toplum üyeleri ve bazı iş dünyası liderleri Salı günü geç saatlerde geçici yönetimin başkanını belirlemek üzere cumhurbaşkanı ile beş saatten fazla süren bir toplantı yaptı. 

Bangladeş Cumhurbaşkanı parlamentoyu feshederek, yönetimine karşı haftalarca süren ve şiddete dönüşen gösterilerin ardından istifa ederek ülkeden kaçan uzun süreli başbakanın yerine yeni seçimlerin yolunu açtı. 

Ana muhalefet lideri serbest

Cumhurbaşkanı Muhammed Şahabuddin ayrıca muhalefet lideri Halida Ziya’nın ev hapsinden serbest bırakılmasını emretti. Devrik Başbakan Şeyh Hasina’nın uzun süredir rakibi olan Ziya, 2018 yılında Hasina hükümeti tarafından yolsuzluk suçlamasıyla mahkum edilmişti.

Ordudaki bazı üst düzey pozisyonlar değiştirildi. Öğrenci protestocular ordu destekli bir hükümete izin vermeyeceklerini söyledi. 

Başkent Dakka sokakları daha sakin görünürken, sevinçli protestocular devrik liderin konutuna akın ederken yeni bir şiddet olayı yaşanmadı. Bazıları, bir gün önce öfkeli protestocuların mobilyaları, tabloları, çiçek saksılarını ve tavukları yağmaladığı binayı koruyan askerlerle selfie çektirdi.

Dakka’nın ana havalimanı sekiz saatlik bir aranın ardından yeniden faaliyete başladı.

Polisler grev başlattı

Bangladeş Polis Birliği, Pazartesi günü çok sayıda polis karakolunun saldırıya uğraması ve “çok sayıda” polis memurunun öldürülmesinin ardından güvenlik eksikliği nedeniyle ülke genelinde grev başlattığını açıkladı, ancak ölü sayısını vermedi.

Dernek, memurların güvenlikleri sağlanmadıkça işlerine dönmeyeceklerini söyledi. Dernek ayrıca polisin öğrenci protestoculara yönelik şiddetli saldırıları için özür dileyerek, polislerin “ateş açmaya zorlandığını” ve “kötü adam” olarak görüldüğünü söyledi.

Nobel ödüllü geçici başbakan

Ülke yeni bir hükümetin kurulmasını beklerken, önemli bir öğrenci lideri protestocuların Nobel Barış Ödülü sahibi Muhammed Yunus’un geçici bir hükümetin başına geçmesini istediklerini söyledi. 

Şu anda Olimpiyatlar için Paris’te bulunan Yunus, Hasina’nın istifasını ülkenin “ikinci kurtuluş günü” olarak nitelendirdi. Kendisine yorum için hemen ulaşılamadı, ancak protestoların önemli organizatörlerinden Nahid İslam, Yunus’un kabul ettiğini söyledi.

İslam, protestocuların kabine için daha fazla isim önereceklerini ve iktidardakilerin onların isteklerini görmezden gelmelerinin zor olacağını söyledi.

Pazartesi günü protestocular ordunun sokağa çıkma yasağı emirlerine karşı gelerek başkente yürürken Hasina helikopterle Hindistan’a kaçtı ve binlerce gösterici sonunda Hasina’nın resmi konutu ile partisi ve ailesiyle ilişkili diğer binalara saldırdı. 

Eleştirmenlerin partisiyle bağlantısı olan kişileri kayırdığını söylediği devlet işlerinde kota sistemine karşı protestolar, insan hakları ihlalleri, yolsuzluk ve muhaliflerine yönelik acımasız bir baskının ortasında hileli seçim iddialarıyla damgasını vuran 15 yıllık iktidarına karşı daha geniş bir meydan okumaya dönüştü.

Gösterilerin kanlı bir şekilde bastırılması, çok sayıda kişinin öldüğü çatışmalara yol açarak hareketi daha da körükledi.

Belirsizlik hakim

Askeri şef General Waker-uz-Zaman, Hasina’nın istifasının ardından ülkenin geçici kontrolünü ele aldığını söyledi ve kendisi ve ülkenin göstermelik cumhurbaşkanı, yeni seçimlere başkanlık etmek üzere yakında geçici bir hükümet kurulacağı sözünü verdi. 

Ancak Hasina’nın devrilmesinin ardından ortaya çıkan kaos bir güç boşluğu yarattı ve geçmişte ülkeyi birçok krize sürükleyen askeri yönetim ve dağınık siyaset geçmişine sahip ülkede için bunun ne anlama geleceği belirsiz.

Pakistan’dan bağımsızlığını kazandığı 1971 yılından bu yana 20’den fazla darbe ya da darbe girişimiyle karşı karşıya kalan Bangladeş’te ordu önemli bir siyasi nüfuza sahip.

Hasina’nın istifasının ya da askeri şefin sükunet çağrılarının kargaşayı sona erdirmeye yetip yetmeyeceği ve ordunun geçici hükümette herhangi bir rolü olup olmayacağı ya da dışarıdan etkilemeye çalışıp çalışmayacağı net değildi. Öğrenci protestocular ordu destekli bir hükümete izin vermeyecekleri uyarısında bulundular. 

Zaman, ordunun tüm cinayetleri soruşturacağını ve sorumluları cezalandıracağını söyleyerek protestocuların haftalardır süren talebini yerine getirmiş oldu.

Ülke 1971’deki bağımsızlık savaşından bu yana en çok kanın döküldüğü haftalar boyunca süren şiddet olaylarının bedelini ödemeye devam ediyordu. Birçok kişi Hasina’nın gidişinin, zaten yüksek işsizlik, yolsuzluk ve iklim değişikliği ile uğraşan yoğun nüfuslu ülkede daha da fazla istikrarsızlığa yol açabileceğinden korkuyor. 

Hasina’nın istifasının hemen öncesinde ve sonrasında yaşanan şiddet olaylarında, basında yer alan ve bağımsız olarak teyit edilemeyen haberlere göre, 14’ü polis memuru olmak üzere en az 109 kişi hayatını kaybetti ve yüzlerce kişi de yaralandı. 

United News of Bangladesh ajansının haberine göre, güneybatıdaki Satkhira bölgesinde 596 mahkum ve tutuklu Pazartesi akşamı bir hapishaneye düzenlenen saldırının ardından kaçarken, ülke genelinde polis karakolları ve güvenlik görevlileri saldırıya uğradı. 

Dakka’da çok sayıda polis, birkaç karakolun yakılması ya da tahrip edilmesinin ardından saldırı korkusuyla merkezi bir kışlada toplandı.

Geçmişte siyasi huzursuzluklar sırasında hedef alınan ve uzun süredir Hasina yanlısı olarak görülen ülkenin Hindu azınlığı arasında yeniden saldırılara maruz kalabileceklerine dair artan korkular var. Hindu liderlere ve diğer azınlıklara yönelik şiddet olaylarına ilişkin yerel haberler doğrulanamadı. (Ajans Bizim)