Afganistan’da birçok sağlık tesisi ve doğumevinin kapanmasıyla hamile kadınlar ciddi sağlık hizmeti sorunları yaşıyor. Ülkede pek çok kadın, hamilelik süresince önerilen en az dört doktor muayenesini gerçekleştiremiyor.
Kuzey Badahşan eyaletinde yaşayan ve altı aylık hamile olan Ferhunde, “İkinci bebeğimin doğumunun benim ya da bebeğimin ölümüne neden olmasından korkuyorum” diyor. Ferhunde, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından işletilen bir doğum hastanesinde doğum yapmayı planlamıştı, ancak hastanenin doğum ünitesi Temmuz ayından beri kapalı.
Kadın doğum hizmetlerindeki sıkıntılar
Badahşan, “doğum yapmak için en kötü yer” olarak biliniyor. Dağlık ve ulaşılması zor olan bu bölgede WHO’nun tesisi, kadınlar için hayati bir öneme sahipti. WHO yetkilileri, finansmandaki eksiklik nedeniyle doğum ünitesini kapatmak zorunda kaldıklarını belirtiyor.
Badahşan’da kalan tek doğum hastanesi, hayır kurumu Ağa Han tarafından finanse ediliyor. Ancak bu hastane de artan taleple başa çıkmakta zorlanıyor. Ferhunde gibi birçok kişi, Kunduz’daki en yakın hastaneye ulaşamıyor ya da kabul edilmiyor.
Anne ve bebek ölümlerinde artış ve ebe eksikliği
UNICEF’e göre, Afganistan’da 2020 yılında anne ölüm oranı 100 bin doğumda 620 olarak kaydedildi. Bu oran, küresel ortalamanın neredeyse üç katı. 2023 yılında ise her 1000 doğum için 37 bebek ölümü bildirildi. Bir doktor, “Devlet hastanelerinde prematüre bebekleri tutacak olanaklarımız yok. Şartlarımız çok kötü” diyor.
Taliban’ın sosyal kısıtlamaları nedeniyle birçok sağlık çalışanı seyahat etmekten çekiniyor. Bu da kadınları eğitimsiz akrabalarına ve komşularına bağımlı hale getiriyor. Kandahar’da görev yapan bir ebe, “Bölgede doğum hizmetlerinin olmaması nedeniyle bazı kadınlar evde doğum yapıyor ve bu tıbbi destek açısından tamamen yetersiz” diyor.
Sağlık hizmetleri yetersiz
Kabil’deki özel Shefajo kliniğinde yedi kez düşük yapmış Musrsal, “Her çocuk kaybında ruhsal sorunlar yaşıyorum,” diyor. Hamide ise hamile kalmak için çabalıyor ancak sonuç alamıyor. Dr. Najmussama Shefajo, “Kadın doktor ve hemşirelerin, uzmanlaşmış hastanelerin ve ilaçların eksikliği ana faktörler” diyor.
Taliban’ın iktidara gelmesinden sonra birçok kadın doktor ülkeden kaçtı, yeni mezun doktorlara tıp lisansı verilmedi. Dr. Shefajo, “Kadın doktor açığı giderek artıyor ve bu durum daha da kötüleşecek” diyor. (BBC Türkçe)
